| Research Title |
สิมแต้มฮูป ผญาแต้มคำ |
| Date of Distribution |
28 August 2020 |
| Conference |
| Title of the Conference |
โครงการประชุมวิชาการระดับชาติและนานาชาติ ประจำปี 2563 (FAR6) “โลกเปลี่ยน ศิลป์ เปลี่ยนโลก” Transformation |
| Organiser |
คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น |
| Conference Place |
คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น และผ่านช่องทาง Zoom meeting และเว็บไซต์การประชุม https://far.kku.ac.th |
| Province/State |
จังหวัดขอนแก่น |
| Conference Date |
28 August 2020 |
| To |
29 August 2020 |
| Proceeding Paper |
| Volume |
ุ6 |
| Issue |
1 |
| Page |
69-70 |
| Editors/edition/publisher |
|
| Abstract |
บทความวิชาการเรื่องนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อคัดเลือกฮูปแต้มในสิมภาคอีสานพร้อมอธิบายประกอบผญา จากการศึกษาพบว่า สิมแบบที่เป็นสิมทึบมีการก่อผนังทั้ง 4 ด้าน ได้ปรากฏภาพจิตรกรรมฝาผนัง ซึ่งในพื้นถิ่นภาคอีสาน เรียกว่า “ฮูปแต้ม” ซึ่งถ้าจะกล่าวว่า “สิมแต้มฮูป” ก็คงจะสอดคล้องกับความจริงที่ปรากฏอยู่ จากการพิจารณาฮูปแต้มที่ปรากฏบนผนังสิมอีสาน จะพบว่าเป็นวรรณกรรมทางพระพุทธศาสนา และวรรณกรรมท้องถิ่น โดยมีภาพปริศนาธรรมได้ถ่ายทอด “ผญา” หากจะกล่าวว่า “ผญาแต้มคำ” ก็คงจะไม่ผิดเนื่องจากผญาเป็นวรรณศิลป์ที่เกิดจากการสร้างคำที่ไพเราะ ลึกซึ้ง และกินใจ
ฮูปแต้มในสิมภาคอีสาน ที่มีจุดเด่นสอดคล้องสามารถนำผญามาอธิบายประกอบได้ มีดังนี้ 1) ภาพ “ฮูปแต้มนกฮูก” ผญาประกอบ คือ “นกเค้าท้วงตาแม่” 2) ภาพ “ฮูปแต้มเฮือนอีสาน” ผญาประกอบ คือ “สุขเพราะมีข้าวกิน สุขเพราะมีดินอยู่ สุขเพราะมีคู่นอนนำ สุขเพราะมีเงินคำเต็มไถ่ สุขเพราะมีเฮือนหลังใหญ่มุงแป้นกระดาน สุขเพราะมีลูกหลานหลายมานั่งเฝ้า สุขเพราะเฒ่าแก่แล้วได้เข้าวัดฟังธรรม” 3) ภาพ “ฮูปแต้มพระเวสสันดรขี่ช้าง” ผญาประกอบ คือ คันเจ้าได้ขี่ซ้างกั้งฮ่มเป็นพระยา อย่าได้ลืมคนทุกข์ผู้ขี่ควายคอนกล้า คันเจ้าได้ขี่ซ้างกั้งฮ่มสัปทน อย่าได้ลืมคนจนผู้แห่นำตีนซ้าง” 4) ภาพ “ฮูปแต้มหงษ์” ผญาประกอบ คือ “เจ้าผู้หงส์คำผ่าย บ่หวังงอยต้นไม้ต่ำ บ่แม่นยอดด้อด้าย บ่แม่นปลายด้อแด้ หงส์เจ้าบ่อยากงอย แท้นอ...” “เจ้าผู้หงษ์คำผ่าย เวหาเหินเมฆ กาดำขอเหนี่ยวน้อม นำก้นว่าจั่งได๋” 5) ภาพ “ฮูปแต้มสาวหาบน้ำ” ผญาประกอบ คือ หาบดีกว่าคอน นอนดีกว่านั่ง 6) ภาพ “ฮูปแต้มเสือกัดหมู” ผญาประกอบ คือ “แนวนามเชื้อเสือจำศีลอย่าฟ้าวเชื่อ บาดห่าเห็นต่อนซิ้นศีลสิม้างแตกกระเด็น”7) ภาพ “ฮูปแต้มหม้อนรก” ผญาประกอบ คือ “ทางไปสวรรค์มันฮก ทางไปนาฮกมันแปน “ลูกบ่ฟังควมพ่อควมแม่ ผีแก่เข้าหม้อนาฮก” 8) ภาพ “ฮูปแต้มคนแบกขวาน” ผญาประกอบ คือ “ใจประสงค์ต่อไม้อ้ายจั่งได้แบกขวานมา ใจประสงค์ต่อปลาอ้ายแต่งหวิง ลงซ่อน ใจประสงค์ต่อม่อนอ้ายเก็บมอนมาใส่ ใจประสงค์ทองใบอ้ายจั่งดั้นป่าไม้มาหาหล่าแก่นสมร” 9) ภาพ “ฮูปแต้มคนใส่บาตร” ผญาประกอบ คือ “อันว่าบุญบุญนี้บ่อมีไผปันแจก มันบ่อแตกออกได่คือไม้ผ่ากลาง อุปมาคือจั่งเฮากินเข่าเฮากินเฮากะอิ่ม มันบ่อไปอิ่มท้องเขาพุ้นผู้บ่อกิน” 10) ภาพ “ฮูปแต้มคนฟ้อนและเป่าแคน ผญาประกอบ คือ “สุขอยู่ในเมืองฟ้ามีแต่แดดกับฝน สุขอยู่ในเมืองคนกินเหล้าเมาแล้วกะฟ้อน”
|
| Author |
|
| Peer Review Status |
มีผู้ประเมินอิสระ |
| Level of Conference |
ชาติ |
| Type of Proceeding |
Abstract |
| Type of Presentation |
Poster |
| Part of thesis |
false |
| Presentation awarding |
false |
| Attach file |
|
| Citation |
0
|
|
|
Publication
Journal Publication
ไทย